ساز قیچک باس جایگزین ویولنسل در ارکستر ملی ایران می گردد؟ - سارا نوشت

به گزارش سارا نوشت، هنرمندان گروه هنر های سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری پیروز به ساخت ساز قیچک باس با هدف جایگزینی ساز ویولنسل در ارکستر ملی شدند.

به گزارش گروه فرهنگی سارا نوشت به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سید عبدالمجید شریف زاده رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اعلام این خبر گفت: ساز قیچک یکی از کهن ترین آلات موسیقی فلات ایران و بخشی از شبه قارۀ هند بوده که از پیشینۀ تاریخی قابل توجهی در میان سرزمین های شرق و جنوب شرقی ایران (سیستان و بلوچستان) برخوردار است. قیچک شهری امروزی، با بهره گیری از تکنیک های ساز های غربی به دو گونۀ سوپرانو و آلتو ساخته و فراوری شد که عمده ترین دلیل آن پر کردن کاستی های ساز های کششی در رپرتوار موسیقی سنتی ایرانی بود.

شریف زاده با بیان اینکه این ساز از اوایل دهۀ پنجاه شمسی در اغلب ارکستر های موسیقی سنتی ایرانی مورد استفاده قرار می گرفت توضیح داد: از این ساز مدل های مختلف قیچک سوپرانو، آلتو و باس ساخته می گردد.

رییس گروه پژوهشی هنر های سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: در بسیاری از اجرا های موسیقی سنتی ایرانی برای فراوری صدای باس از ویلنسل استفاده می گردد (البته در استودیو و نه در اجرای زنده) که البته یک ساز ایرانی نیست و طبعاً با ساختار موسیقی ایرانی تناسب چندانی ندارد، بنابراین ساخت ساز قیچک باس برای این خلأ صوتی در ترکیب موسیقی ایرانی پیشنهاد شد. این ساز توسط سیامک قلمی و سمیرا عزیزی مطلق هنرمندان کارگاه سازسازی گروه هنر های سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ساخته شد.

شریف زاده به اشاره به این نکته که در طول سال های اخیر کوشش های زیادی در زمینۀ مقایسۀ ساز های بلوچی با ویولن شده اضافه نمود: آنالیز تطبیقی تکنیک های اجرایی و امکانات بیانی در ساز قیچک و رباب با خانوادۀ ویولن صورت نپذیرفته است. در عین حال برطرف کردن هوم صدا، برطرف محدودیت نوازندگی در پوزسیون، استاندار شدن جایی نت ها، قابل استفادن بودن این ساز برای تمامی چلیست ها با هر نوع سبک نوازندگی، کوک بسیار دقیق ساز با سهولت و سریع و حذف سیم گیر و پایه تاندون مواردی است که در پژوهش حاضر (ساخت قیچک باس) کوشش شده رعایت گردد.

وی مواد و مصالح در نظر گرفته شده در ساخت ساز قیچک باس را، کاسه ساز از چوب توت، دسته و زیر گیریف چوب گردو، گیریف چوب آبنوس یا فوفل، خرک از چوب کبوده، سیم ها پیراسترو اواپیرازی، پوست ضخیم بره، گوشی ها طرح ویتنر، قورقوری دانست. نتایج نشان می دهد با وجود تمایز ظاهری ساز ویولن و قیچک، شباهت های زیادی از لحاظ تکنیک های نوازندگی دست راست و چپ در این دو ساز می توان یافت.

شریف زاده توضیح داد: سازندگان این ساز با بهره گیری از آزمایشگاه های فیزیک و شیمی داخل و خارج از کشور و پژوهش گستردۀ چندین ساله به رموز سازگران کروما ایتالیا دست یافته اند که از آن در ساخت ساز یاد شده بهره گرفته اند به نحوی که ساز ساخته شده صدای مطلوب در ارکستر ملی ایران را فراهم می نماید.

خبر استفاده از ساز قیچک باس به جای ساز ویولنسل در ارکستر ملی ایران در حالی از سوی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری منتشر شده که در متن خبر توضیحاتی پیرامون توافق این مجموعه با بنیاد فرهنگی هنری رودکی به عنوان متولی ارکستر ملی ایران برای جایگزینی ساز های مورد نظر اشاره ای نشده است.