25 سال از فرود نخستین مریخ نورد ناسا روی سیاره سرخ گذشت - سارا نوشت

به گزارش سارا نوشت، 25 سال پیش در 4 جولای، روز استقلال آمریکا بود که سوجورنر ناسا، یک مریخ نورد کوچک همنام با یکی از هواداران لغو جنگ داخلی این کشور، با چتر نجات و به یاری کیسه هوا به سطح سیاره سرخ رسید.

نخستین مریخ نورد ناسا با نام سوجورنر (Sojourner) در 4 جولای 1997 (13 تیر 1376) در هامونه کرایس (Chryse Planitia) بر فراز فرودگر خود، رهیاب (Pathfinder) روی سطح مریخ نشست. این فرود موفقیت آمیز باعث انقلابی در فناوری اکتشاف مریخ شد که به وسیله مریخ نوردهای فعال کنجکاوی و پشتکار ناسا تا امروز، یعنی یک ربع قرن بعد، همچنان ادامه دارد.

نام مریخ نورد این مأموریت در یک مسابقه سراسری به وسیله والری آمبرویز (Valerie Ambroise) 12 ساله پیشنهاد شده بود، که مقاله برنده او، به نقش مهم سوجورنر تروث (Sojourner Truth)، با نام مستعار ایزابلا ون واگنر (Isabella Van Wagener) می پرداخت.

مریخ نورد سوجورنر نزدیک به چهار ماه یعنی 12 برابر طول عمر طراحی خود، روی مریخ کار کرد که شامل قرارگیری روی سنگ ها، تجزیه وتحلیل شیمی آن ها و انتقال مشاهدات خود به زمین بود.

این نتایج که بلافاصله در شبکه های اینترنتی ابتدایی آن دوران پخش شد، سیاره ای سرخ را نشان داد که به طور بالقوه می تواند پذیرای شرایط حیات باشد. آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا (JPL) که مریخ نورد را مدیریت می کرد در آن موقع گفت: یافته های علمی حاصل نشان می دهد که مریخ در گذشته گرم و مرطوب بوده و دارای آب در حالت مایع و اتمسفر غلیظ تری بوده است.

سوجورنر که با انرژی خورشیدی کار می کرد، نقش یک جد ارزشمند را برای مریخ نوردهای بسیار بزرگ تر و دارای انرژی هسته ای امروزی دارد: کنجکاوی (Curiosity) که در آستانه رسیدن به دهمین سال فعالیت در مریخ است و پشتکار (Perseverance) که 18 فوریه 2020 (1 اسفند 1399) همراه بالگرد نبوغ (Ingenuity) روی مریخ فرود آمد.

این مریخ نوردها بخشی چند نسل از فرودگرها، مدارگردها و دیگر وسایل نقلیه را تشکیل می دهند که سیاره سرخ را برای درک تاریخچه پیچیده آن کاوش می نمایند. مواردی مانند اینکه چرا اتمسفر مریخ رقیق شد، چقدر آب روی سطح جاری شد و آیا شرایط سکونت در آن وجود داشته است یا خیر، پرسش هایی است که هنوز دانشمندان را به خود مشغول نموده است.

مریخ نورد پشتکار در 13 تیر به مناسبت این سالگرد در توییتر نوشت: بیست وپنج سال پیش در چنین روزی، یک پیشگام واقعی به زمین نشست. سوجورنر ثابت کرد که ما می توانیم در مریخ رانندگی کنیم. از آن موقع هر مریخ نورد کاوش های کاملی روی سطح انجام داده است. من پنجمین نفر در این راستا هستم و نمونه هایی را جمع آوری می کنم که می توانند روزی به زمین بازگردند و تاریخ را از نو بنویسند.

این مأموریت بعلاوه به عنوان یک چراغ راه در همراه کردن مردم عمل کرد. تیم های مریخ نوردهای امروزی از توییت ها، تیک تاک و رویدادهای پخش زنده برای اعلام یافته های نو در مریخ استفاده می نمایند.

اینترنت در سال 1997 خیلی زود شاهد آپلود پیوسته تصاویر در وب سایت Pathfinder بود که هنوز هم طراحی همان دوران قدیمی خود را دارد. در ابتدا، ناسا فکر کرد که پس از فرود، 25 میلیون دانلود از تصاویر خواهد داشت. اما این آژانس در سال 2017 یادآور شد که خیلی زود این تخمین را به سه برابر، به روز کرد. بار ترافیک به میزان ای بود که این آژانس را ناچار کرد سرورهای دیگر را هم برای جلوگیری از خرابی وب سایت آزمایشگاه پیشرانه جت وارد عمل کند و خاتمه همه این کوشش ها کارساز بود.

رهیاب مریخ بسیار در حافظه جمعی مردم محبوب و ماندگار شد و حتی در فیلم مریخی (Martian) که در سال 2015 بر اساس رمانی از اندی ویر (Andy Weir) ساخته شد هم به این تاریخ سازی به عنوان یک نقطه عطف مهم اشاره شده است. این فیلم درباره فضانوردی است که پس از سرگردان شدن، به تنهایی به سیاره سرخ می رود.

این مأموریت آخرین ارسال تصاویر خود را در 27 سپتامبر 1997 (5 مهر 1376) انجام داد و بدین ترتیب راهیاب مریخ و سوجورنر برای همواره در سطح مریخ آرام شدند، اما داده های آن ها برای همواره باقی خواهند ماند. ناسا هنوز 16500 تصویر از رهیاب مریخ و 550 تصویر از سوجورنر در اختیار دارد که دانشمندان امروزی می توانند آن ها را تجزیه وتحلیل نمایند تا بینش نوی در خصوص تاریخچه سیاره سرخ به دست آورند.

عکس کاور: مریخ نورد سوجورنر روی فرودگر رهیاب مریخ لحظاتی پس از فرود بر سیاره سرخ

Credit: NASA

منبع: Space