تیغ قانون شکنی بر گلوی مرغک کانون - سارا نوشت

به گزارش سارا نوشت، در این گزارش نگاهی به اساسنامه کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان انداخته ایم تا بدانیم کانون تا چه مقدار بر اساس وظایف مشخص شده اش حرکت می نماید و ریشه این مشکلاتش از کجاست.

گروه فرهنگ وهنر سارا نوشت- نرگس مهراجی؛ کانون امروز تبدیل شده به جایی برای پرورش کارمندان، این جمله را یکی از پیشکسوتان این مجموعه با صراحت می گوید که البته خیلی سخن بیراهی به زبان نیاورده. اساسا کانون این روز ها مثل یک کلاف سردرگم، روزبه روز، گره های ناگگرددنی اش بیشتر می گردد و دیگر مرغک کانون نفسی برای خواندن ندارد. تعدادی کارمند که هر روز صبح می آیند و می فرایند فارغ از این که تا چه اندازه، وظایف کانون به درستی اجرا می گردد. حالا دیگر معلوم است از چنین مجموعه ای که صرفا مکانی شده برای نان درآوردن، نمی توان انتظار تاثیرات قابل توجهی در ادبیات بچه ها داشت. اساسنامه کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان شاید برترین گزینه پیش روی ما باشد تا بدانیم کانون تا چه اندازه بر اساس وظایف تعیین شده اش حرکت می نماید و ریشه این مسائل از کجاست.

سیدعلی کاشفی خوانساری، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک نوجوان، در مصاحبه با سارا نوشت، موارد و مصادیقی از قانون شکنی های کانون را مطرح نموده که قابل تامل است. او معتقد است مهم ترین موضوعی که موجب شده امروزه، کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان از رمق بیفتد، به فراموش سپردن عملکرد قانونی است. در ادوار مختلف کانون، سلایق افراد تعیین نماینده عملکرد ها و فعالیت ها بوده در حالیکه اساسنامه کانون به طور روشن و مبرهن تمام موضوعات و وظایف این مجموعه را معلوم نموده است و تعیینا سلایق شخصی مدیران نباید ملاک و معیار تصمیم گیری ها باشد. مدیران کانون، مدیر مجموعه خصوصی نیستند که بر اساس میل شخصی، مختار باشند آنگونه که دوست دارد بودجه اقتصادی را صرف فعالیت ها نمایند. اساسنامه کانون به اسم بخش مهمی از کلیت مدیریت فرهنگی کشور، وظایف کانون را تعیین نموده، اما این اساسنامه بسیاری از اوقات مورد بی توجهی قرار گرفته است.

همکاری با کلیه مؤسسات ایرانی و غیر ایرانی که با کانون هدف های مشابه دارند

یکی از موارد ذکر شده در بند 8اساسنامه کانون، تعامل با سایر نهاد های فرهنگی است، موضوعی که در عملکرد و آنچه که از کانون به گوش میرسد، شفاف و برجسته نیست. کاشفی در مورد اندازه تعامل و همکاری کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوان می گوید: کانون چه در تعامل با سایر نهاد های فرهنگی و چه در تعامل با انجمن ها و نهاد های صنفی و بخش خصوصی عملکرد ضعیفی داشته است در شرایطی که مدیران کانون حق ندارند در این زمینه بر مبنای سلیقه شان عمل نمایند. هر زمانی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، آموزش و پرورش و باقی نهاد های مرتبط برنامه ای داشته باشند، مدیران کانون از تعامل صرف نظر نموده اند و راستا خودشان را پیش رفته اند. این رفتار مدیران کانون نیازمند اصلاح است و همین موضوع سبب شده کانون امروز موقعیت کانون گذشته را نداشته باشد.

یاری به توسعه و ترویج ادبیات بچه ها و نوجوانان به وسیله تشویق نویسندگان، هنرمندان و ناشران و همکاری با آنان

کاشفی از طرفی دیگر، کاهش تصدی گری دولت را به اسم یک اصل کلی مطرح میکند و دراین باره می گوید:《این اصل، مسئله ای شخصی و سلیقه ای نیست. دستگاه های دولتی موظفند با بخش خصوصی تعامل داشته باشند، اما بسیاری از مدیران کانون حتی یک جلسه هم با حضور انجمن نویسندگان، ناشران، تصویرگران و سینماگران کودک، شورای کتاب کودک و باقی نهاد های فعال در حوزه ادبیات کودک برگزار نمی نمایند این موضوع، نشانه خودرایی، تک روی و فرار از سیاست های کلی کانون است》. به طور تعیین این بند از ماده 8 اساسنامه کانون یعنی یاری به توسعه و ترویج ادبیات بچه ها و نوجوانان به وسیله تشویق نویسندگان، طراحان، هنرمندان و ناشران و همکاری با آنان زیر سایه بی توجهی مسئول کانون قرار گرفته.

فرمهر منجزی، مترجم و عضو کانون توسعه فرهنگی در قسمتی از مصاحبهیش با سارا نوشت، نقض قوانین در کانون را این گونه برایمان روایت کرد و گفت: کانون توسعه فرهنگی از ابتدای فعالیت، با کانون پرورش فکری تعامل و همکاری داشت. به هر حال کار فرهنگی هم مثل باقی فعالیت ها، مشارکت جمعی می طلبد. اما اکنون در جریان تاسیس کتابخانه های تازه در روستا ها دیگر با کانون پرورش فکری استان ها ارتباطی نداریم چرا که شیوه مدیریت کانون تغییر نموده و عموما هم درباره سیاست های خود صحبتی نمی نمایند و سالهاست محیط بسته ای دارند. این بسته بودن تنها در کتابخانه ها نیست و می توان گفت در خود ساختار اداری کانون هم مشهود است. از باب نمونه، اگر به کتاب های انتشارات کانون نگاهی بیندازیم می بینیم بسیاری از تصویرگران، مترجمان و نویسندگانی که با انتشارات کانون همکاری می نمایند، کارمندان کانون اند. این سال ها کانون تنها در انحصار گردانندگان کانون بوده است در صورتی که در ابتدا، کانون پرورش فکری با این سیاست شکل گرفت که افراد بااستعداد و توانمند در حوزه ادبیات کودک و نوجوان بستری برای فعالیت داشته باشند.

خودمان به خودمان مجوز انتشار می دهیم!

یکی دیگر از مصادیق بی قانونی های کانون، در جریان اخذ مجوزهاست. کاشفی ضمن ارائه توضیحاتی درباره عملکرد انتشارات این مجموعه اذعان کرد: انتشارات کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان طبق قانون، موظف است برای اخذ مجوز انتشار کتاب ها به وزارت فرهنگ و ارشاد مراجعه کند، اما این قانون را نادیده می گیرد و برخلاف سیاست های فرهنگی پیش می رود. همانگونه که در سیاستگذاری فرهنگی، کانون پرورش فکری بچه ها و نوجوانان، به اسم صادرنماینده مجوز فراوری اسباب بازی ها شناخته شده و تمام توزیع نمایندگان اسباب بازی به این قانون عمل می نمایند، مسئولیت مجوز انتشار کتاب هم به عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است، اما کانون خودش را فراتر از قانون می داند و به روشنی به قانون شکنی هایش ادامه می دهد. مصادیق قانون شکنی کانون به چند مورد محدود نمی گردد. حضور کانون در بسیاری از رویداد ها با بی قانونی همراه است. از باب نمونه، بخش عمده ای از غرفه انتشارات کانون پرورش فکری در نمایشگاه بین المللی کتاب تهران برخلاف آئین نامه، به عرضه اسباب بازی و لوازم تحریر اختصاص دارد.

یاری به توسعه و تکمیل کتابخانه های مساجد، مدارس، کتابخانه های عمومی

کانون برای تجهیز کتابخانه های کشور، بودجه دولتی دریافت می نماید و موظف است با این منبع اقتصادی، کتاب های مناسبی را از ناشران کودک خریداری کند. اما این بودجه را به خرید کتاب های انتشارات کانون اختصاص می دهد و تنها آثار فراوریی انتشارات خودشان را برای کتابخانه های کشور ارسال می نمایند و اصلاً هیچ شفافیتی در رابطه با کتاب های خریداری شده و طریقه صرف بودجه دولتی ارائه نمی دهند.

به گمان سیدعلی کاشفی خوانساری، گام اول قبل از هر ایده نوگرایانه و خلاقانه برای احیای کانون، این است که از این مجموعه بخواهیم و مطالبه کنیم عملکرد قانونی داشته باشد و اقداماتش را با مصوبات بالادستی تطبیق دهد. آنقدر اختلاس ها، چپاول ها و سوءمدیریت ها در کشور ما بیداد می نماید که هیچگاه اقدامات کانون به چشم نیامده، اما اگر زمانی قانون اجرایی گردد، بسیاری از مدیران باید جوابگو باشند.

پس از تطبیق عملکرد کانون با قانون، اساسنامه و مصوبات بالادستی می توان درباره باقی مسائل و مسائل کانون مصاحبه کرد. این نویسنده در اخر اضافه کرد: کانون باید واقع بین باشد و بفهمد که امروز در چه جایگاهی ایستاده و چه توانایی هایی دارد. باید قبول نمایند که دیگر در زمینه نشر آثار کودک، یک ناشر یکه تاز و بی رقیب نیست حتی در دسته بندی 10 ناشر برتر کتاب کودک هم قرار نمی گیرد. باید بپذیرد که بر اساس سیاست های دولت نظیر عدم رقابت با بخش خصوصی، در بسیاری از زمینه ها و موضوعات بهتر است آثاری را منتشر نکند چرا که بخش خصوصی با کیفیت و توزیع بهتر در آن زمینه در حال فعالیت است و بهتر است در موضوعات و شاخه هایی که با کمبود محتوا روبروست یا هنوز بخش خصوصی پا نگرفته و نیازمند حمایت دولتی است، متمرکز گردد.