آیا بافت اطراف حرم با مصوبه کمیسیون ماده 5 سامان می یابد؟ ، شروع کارشکنی مخالفان با طرح جدید - سارا نوشت

به گزارش سارا نوشت، کمیسیون ماده 5 خراسان رضوی طرح جدید بافت اطراف حرم مطهر را تصویب کرد و براساس آن بیش از 3000 پلاک از تملک اجباری خارج می گردد؛ اما این مصوبه مخالفان قدرتمندی دارد.

گروه دانشگاه سارا نوشت، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * مدیریت شهری و تصویب طرح های تفصیلی برای شهر های عظیمتر احتیاج به توجه به رویکرد های مختلف مدیریتی دارد. این موضوع برای شهری مانند مشهد که در موقعیت فرهنگی مهمی نهاده شده، اهمیت دوچندان پیدا می نماید. اما از حدود 25 سال قبل که اجرای اولین طرح تفصیلی بازآفرینی شهری در بافت اطراف حرم، یا همان طرح طاش، شروع شد، هویت شهری در این منطقه خدشه دار شد. طرح طاش بافت اطراف حرم مطهر را با ساختمان های بلندمرتبه و عظیم مقیاس انباشته کرد و با اینکه حرم و گنبد طلایی بارگاه رضوی، مرکزیت فیزیکی این منطقه را داشت، اما مرکز توجه زائران و مجاوران نبود. مساله مهم دیگر در این بافت، اخراج ساکنان قدیمی منطقه بود.

براساس طرح طاش، پروژه های بازآفرینی در این منطقه در مقیاس 2000 مترمربع تعریف می شدند و به همین دلیل برای خانواده ای که حیاط 300 متری موروثی خود را نگه می داشتند و در آن زندگی می کردند، امکان احداث بنا در مساحت 2000 متری نبود. شهرداری مشهد تملک ها را شروع کرد و جمعیت این بافت را از حدود 70 هزار نفر به کمتر از 30 هزار نفر رساند. ساکنان این بافت را سرمایه گذاران و زائران، یعنی ساکنان موقت، تشکیل دادند و هویت فرهنگی و مذهبی این منطقه با خطر نابودی روبه رو شد؛ به ویژه آنکه بسیاری از مساجد و مراکز فرهنگی تاریخی که در بافت اطراف حرم وجود داشت، در طرح های بازآفرینی و نوسازی این منطقه، تخریب شدند یا کارکرد اصلی خود را از دست دادند.

بیشتر بخوانید:

• تصویر مخدوش بافت اطراف حرم رضوی / پروژه های نوسازی ثامن چه سرنوشتی برای هویت شهری مشهد رقم زدند؟
• وزارت راه پَته شهرداری مشهد در پروژه بافت اطراف حرم را روی آب ریخت / تشکیل پرونده در کمیسیون اصل 90
• چه میزان از پروژه های انبوه سازی در بافت اطراف حرم رضوی قانونی و طبق طرح مصوب بوده است؟
• تغییرات جدید و مهم در بافت اطراف حرم / دست شهرداری مشهد از شرکت مسکن سازان ثامن کوتاه شد
• تشریح تخلفات شهرداری مشهد در بافت اطراف حرم رضوی
• به نام بهسازی / وقتی فقط طاش بافت فرسوده مشهد را نونوار می نماید!

طرح جدیدی برای بافت اطراف حرم مطهر تهیه شده که بر هویت این منطقه، به ویژه در قطاع 2، تأکید شده است. این طرح جدید به تازگی در کمیسیون ماده 5 خراسان رضوی با ریاست معتمدیان، استاندار این استان به تصویب رسید. استانداری خراسان رضوی درباره این طرح مدعی است که اجماع کامل همه سطوح مدیریتی را برای طرح جدید به دست آورده است.

خارج شدن 3000 پلاک ثبتی از تملک اجباری

براساس طرح جدید و با تصویب آن، بیش از 3000 پلاک از تملک اجباری خارج و نوسازی پلاک های به جامانده بر پایه ضوابط تسهیل کننده طرح جدید و به همت مردم و ساکنان صورت می گیرد. سهم امکان اقامتی در این بافت هم متناسب با گروه های مختلف درآمدی، افزایش سرانه فضای سبز و سایر کاربری های خدماتی درنظر گرفته شده است. احیای ساختار های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی بافت هم در طرح جدید مورد تأکید جدی واقع شده است.

حـفـظ حریم مـنـظـری، حـفـظ تمامی مساجد و حسینیه ها و عناصر هویتی، ارائـه ضوابط ویـژه بـرای آثـار ملموس و ناملموس فرهنگی و هـویـتـی، احیای 27 محور تشرف و نیز رونق بخشی به سایر گذر های تاریخی از دیگر ویژگی های طرح حریم رضوی است که مورد تأکید کمیسیون ماده 5 نهاده شد. در این طرح قرار است به بیش از 10 هزار محل پارک خودرو در قالب پارکینگ های عمومی در حاشیه شارستان اختصاص یابد و تأکید بر حمل و نقل عمومی با جانمایی ایستگاه های مترو، صورت گیرد.

از دیگر مصوبات جلسه کمیسیون ماده 5 خراسان رضوی، اختصاص فرصت 2 ماهه برای معین تکلیف پروژه های سرمایه گذاری واقع در محدوده اطراف حرم در چارچوب طرح جدید است.

چرا طرح جدید یک خبر خوب برای مشهد است؟

کارشناسان بنیاد چهارطبقه (بنیادی متشکل از کارشناسان مدیریت شهری و مهندسان معماری) معتقدند که تصویب این طرح به چند دلیل، خبر خوبی برای مشهد است. اول اینکه طرح حریم رضوی با پرهیز از دوگانه های کاذب از جمله دوگانه جعلی زیارت و سکونت، سعی در برقراری تعادل میان آن ها داشته است؛ در حالی که بنیان طرح طاش بر دوگانه سازی های کاذب قرار داشت و پیشنهاد این طرح نیز با اتکا به همان دوگانه ها، نامتعادل و مخرب بود.

دومین نکته مثبت طرح جدید از نظر کارشناسان بنیاد چهارطبقه، این است که این طرح زمینه گرایانه تر نسبت به طرح طاش است. به این معنی که طرح جدید با پذیرش واقعیت های موجود از جمله آنچه تخریب شده، آنچه پدید آمده و آنچه هنوز پابرجا و قابل نگهداری است، طراحی شده است.

همچنین براساس نظر این کارشناسان، این طرح هزینه های مدیریت شهری را کاهش داده و به همین دلیل احتمال محقق شدن آن بسیار بالاست. موضوع حفظ حقوق مالکان بافت نیز از دیگر مواردی است که می تواند خبری خوب برای مشهد باشد. این طرح حق سکونت مجاوران را به رسمیت شناخته و با پیشنهاد قطعه بندی های منطقی، شرایط حضور مستمر مجاوران را در بافت اطراف حرم مهیا نموده است. آنان معتقدند که طرح جدید به حقوق مکتسبه هم نگاهی واقع بینانه دارد.

کارشناسان شهری امیدوارند که با تصویب این طرح، هویت فرهنگی به بافت اطراف حرم مطهر بازگردد. اما این طرح، مخالفان جدی هم دارد. این افراد در واقع سرمایه گذارانی هستند که طی 25 سال گذشته، برای احداث پروژه های عظیم مقیاس در این منطقه، سرمایه گذاری نموده اند. البته سابقه شورای پنجم در مشهد نیز نشان داده است که اعضای شورای اسلامی شهر مشهد حامی سرمایه گذاران در بافت اطراف حرم مطهر هستند به طوری که یکی از دغدغه های اصلی رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، حقوق مکتسبه سرمایه گذاران در بافت ثامن بوده است.

مخالفت با طرح جدید بافت ثامن

سعید شعرباف تبریزی که اکنون مدیر عامل شرکت مسکن سازان ثامن است، قبلا در یادداشتی با عنوان قصه حقوق مکتسبه سازندگان بافت اطراف حرم به شرح حقوق مکتسبه پرداخته بود. براساس شرحات او، بسیاری از ساخت و ساز هایی که سرمایه گذاران در بافت ثامن انجام داده اند، روی زمین هایی انجام شده است. شهرداری پیش از این املاک زیادی از مردم این منطقه تملک نموده و با این استدلال که منافع عمومی شهر بر منافع خرده مالکان غلبه دارد، زمین مردم را از آنان گرفته و برای ساخت و ساز در اختیار سرمایه گذاران گذاشته است.

در میان مخالفان طرح جدید، اما یک نام بیشتر خودنمایی می نماید. جواد کریمی قدوسی، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی است که قبلا نیز حمایت خود را از ادامه طرح قبلی در بافت اطراف حرم مطهر، اعلام نموده بود. او حالا و پس از تصویب طرح در کمیسیون ماده 5، در توییتر خود خطاب به استاندار خراسان رضوی در صندلی حمایت از شورای شهر نهاده شده و نوشته است: شورای شهر مشهد مدعی است در فرایند تصویب و اصلاح طرح تفصیلی بافت ثامن حریم رضوی صندلی قانونی آنان حذف شده. اگر اینگونه است آنهاحق دارند به دیوان عدالت شکایت ببرند و درخواست ابطال مصوبه کمیسیون ماده پنج را داشته باشند.

می توان گفت که کریمی قدوسی، حمایت مستقیمی از طرح قبلی ابراز ننموده، با این حال به نظر می رسد او جانب احتیاط را نگه داشته و این بار محافظه کارتر از قبل به مخالفت با طرح جدید پرداخته است. او قبلا با مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری در توقف طرح های بافت اطراف حرم، به صراحت اعلام نموده بود.

تا به امروز گروه مشاوران طرح جدید بافت اطراف حرم مطهر که متشکل از استادان دانشگاه تهران هستند، هنوز جزئیاتی درباره این طرح ارائه ننموده اند. آنچه از طرح جدید بافت ثامن می دانیم، در همان حدی است که در کمیسیون ماده 5 مطرح شده است. با انتشار جزییات بیشتر درباره این طرح، احتمالا مخالفان با قدرت بیشتری برای پیشبرد اهداف خود عمل خواهند کرد. با این حال اصلی ترین نکته درباره بافت ثامن این است که هویت مذهبی این بافت حفظ گردد تا وقتی زائر از دور گنبد طلایی آستان مقدس امام رضا (ع) را می بیند، خود را در میانه ای از نماد های شهری مذهبی متناسب با زیارت، مشاهده کند.